Brede steun in parlement
Afgelopen dinsdag (7 februari) heeft het Nederlandse parlement ingestemd met een nieuwe wet, de Due Diligence Kinderarbeid. De wet was een initiatief van de PvdA en kreeg na enkele amendementen brede steun in het parlement.
Alleen de Liberale Partij (VVD), de PVV van Wilders en de Christelijke Partij (CDA) stemden tegen de wet. Net op tijd voor de verkiezingen in maart.
Voor bedrijven die aan Nederlandse consumenten verkopen
De wet geldt niet alleen voor in Nederland geregistreerde bedrijven, maar ook voor bedrijven die verkopen aan een Nederlandse consument). De overheid kan voor bepaalde categorieën bedrijven een uitzondering maken op deze wet, wanneer het risico op kinderarbeid erg laag is.
Zorgvuldigheidseisen
Due diligence onder deze wet houdt in dat eerst wordt beoordeeld of redelijkerwijs kan worden aangenomen dat kinderarbeid heeft bijgedragen aan dit product of deze dienst. Voor de kwaliteit van deze beoordeling verwijst de wet naar een recente gids van de ILO en de IOE (International Organisation for Employers): Child Labour Guidance for Business.
Als redelijkerwijs kan worden aangenomen dat kinderarbeid heeft bijgedragen aan dit product of deze dienst, wordt van een bedrijf verwacht dat het een plan van aanpak maakt in lijn met internationale richtlijnen (UNGP of OESO) om deze bijdrage te voorkomen. De overheid kan later enkele kwaliteitscriteria voor dit actieplan vaststellen.
Verklaring
Een bedrijf moet zes maanden na de inwerkingtreding van deze wet (1 januari 2020) verklaren dat het zorgvuldigheid heeft betracht ten aanzien van kinderarbeid en deze verklaring opsturen naar het toezichthoudend orgaan (aan te wijzen). Deze verklaringen worden gepubliceerd op de website van het Controleorgaan. Het doel van deze wetgeving is om Nederlandse consumenten te beschermen. Zij moeten ervan uit kunnen gaan dat producten en diensten worden verkocht door bedrijven die, binnen hun mogelijkheden, alles doen wat redelijkerwijs verwacht mag worden om due diligence uit te voeren om kinderarbeid te voorkomen. De zorgvuldigheidseisen zijn verplicht, het is geen garantie dat een product vrij is van kinderarbeid, want dat is onmogelijk af te dwingen.
Geen boycot
Het risico van deze wetgeving is dat bedrijven een makkelijke uitweg zoeken en gaan inkopen in landen met een laag risico op kinderarbeid. Een andere uitweg zou zijn om leveranciers te vermijden waar kinderarbeid een probleem zou kunnen zijn. Terwijl we eigenlijk willen dat bedrijven met hun actieplan hun invloed aanwenden om de situatie voor kinderen in hun toeleveringsketen te verbeteren. De kwaliteitscriteria voor een actieplan moeten duidelijk maken dat due diligence niet wordt gezien als vermijden, maar als verantwoordelijkheid nemen.
Handhaving en klachten
Er staat een boete op het niet insturen van een Verklaring, hoewel die symbolisch moet worden opgevat: €4100. Vijf jaar geen Verklaring insturen en een boete krijgen, kan echter leiden tot gevangenisstraf.
Elke belanghebbende kan een klacht over de Verklaring indienen bij de toezichthoudende instantie. Wanneer blijkt dat het bedrijf geen due diligence heeft toegepast in overeenstemming met deze wetgeving, kan het een boete krijgen. Wanneer binnen vijf jaar nog steeds geen zorgvuldigheidseisen worden toegepast, kan dit leiden tot gevangenisstraf.
Conclusie
Dit is de eerste keer in Nederland dat due diligence verplicht wordt. Hopelijk leidt dit tot meer due diligence met betrekking tot kinderarbeid en niet tot risicovermijding. Het zal ook van toepassing zijn op bedrijven die online aan Nederlandse consumenten verkopen, wat het bewustzijn bij een nieuwe groep bedrijven kan vergroten. Het Fonds tegen Kinderarbeid staat momenteel open voor bedrijven in Nederland om ondersteuning te krijgen bij het uitvoeren van due diligence. Bedrijven hebben misschien nog niet te maken gehad met kinderarbeid in hun toeleveringsketen, maar in verschillende sectoren is er een reëel risico, het is er.
Liesbeth Unger is oprichter van Human Rights@Work, een adviesbureau op het gebied van mensenrechten en bedrijfsleven. Ze adviseert onder andere overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties over due diligence en kinderarbeid.