Het zijn een paar spannende weken geweest. Elke dag leek een nieuwe ontwikkeling te brengen. Zullen de lidstaten een compromis kunnen bereiken over een nieuwe wet die het naleven van mensenrechten wettelijk verplicht stelt?
Al 12 jaar help ik bedrijven om de mensenrechten na te leven. Deze bedrijven deden dit vrijwillig. Het was hoog tijd om een gelijk speelveld te creëren en due diligence op het gebied van mensenrechten verplicht te stellen voor alle grotere Europese bedrijven. Maar de weerstand en het lobbywerk bleken groot. De compromissen die zijn gesloten om het erdoor te krijgen zijn dan ook enorm. Ik heb er gemengde gevoelens over. Vooral over het feit dat de sectoren met een hoog risico eruit zijn gehaald. De kledingindustrie, de voedselindustrie, de mijnbouw, die bekend staat om veel mensenrechtenschendingen. Omdat zij niet onder de EU Corporate Due Diligence Directive (EU CSDDD) zullen vallen, zullen bedrijven die al bezig zijn met het beperken van risico’s, geen gelijk speelveld hebben, aangezien alle kleinere bedrijven met minder dan 1000 werknemers buiten het toepassingsgebied vallen.
De wet zou een onevenredige last op bedrijven leggen, een “enorme last”, zoals de Duitse regering het uitdrukte.
Het is waar dat bedrijven, die de afgelopen jaren het feit hebben genegeerd dat er mogelijk veel mensenrechten worden geschonden in hun toeleveringsketens, nog veel werk te doen hebben. 13 jaar nadat de VN gezaghebbende richtlijnen publiceerde over de rol van het bedrijfsleven in mensenrechten (de UNGP), heeft een aanzienlijk aantal bedrijven er weinig of niets aan gedaan. Daarom lijkt wetgeving noodzakelijk.
Het is mogelijk
Ik weet uit ervaring dat het mogelijk is om Due Diligence op mensenrechten uit te voeren, zoals deze wet vereist. Veel bedrijven hebben hier al ervaring mee opgedaan. Het is ingewikkeld, ja dat klopt. Veel bedrijven denken dat ze nu moeten garanderen dat er nergens in hun toeleveringsketen mensenrechtenschendingen plaatsvinden. Onmogelijk natuurlijk, want veel bedrijven hebben wereldwijde en intransparante waardeketens opgezet. Je hoeft dit niet te garanderen, maar je moet wel moeite doen om er iets aan te doen. Je moet ook laten zien dat je dat doet. Is dat te veel gevraagd?
Het kost tijd en geduld
En dat is wat bedrijven zullen krijgen als deze wet wordt aangenomen. Resultaten zijn gericht op de lange termijn. Bedrijven kunnen de tijd nemen en kunnen prioriteiten stellen. Gelukkig kan het voor bedrijven ook heel bevredigend, interessant en belangrijk werk zijn. De Nederlandse Rutger Bregman riep ons onlangs op om je tijd goed te besteden en een morele ambitie te hebben. Dit is een prachtige manier om je tijd goed te besteden.